Kobyłka nad łąkami: sierpnia 2019

wtorek, 27 sierpnia 2019

Cegielnie w Kobyłce

Przed II wojną światową Kobyłka stała cegielniami. Wschodnie okolice Warszawy nazywane były cegielnianym zagłębiem. Duże cegielnie znajdowały się w m.in. w Markach Pustelniku, Ząbkach czy w Słupnie koło Radzymina. Cegły były wyrabiane z gliny lub iłów, czerpanych z lokalnych wyrobisk. Glina często dowożona była do cegielni za pomocą kolejek wąskotorowych. Do dzisiejszego dnia w okolicach pozostało sporo glinianek – wyrobisk po wyczerpanej glinie, które zostały wypełnione wodą.

Powstaniu cegielni w Kobyłce sprzyjała dobra lokalizacja koło kolei warszawsko – petersburskiej oraz bogate złoża gliny w okolicy. W Kobyłce głównymi cegielniami były cegielnia Źródnik i cegielnia Dyonizy. Cegielnia Źródnik została założona jeszcze w XIX wieku. Pierwszą wzmiankę jaką udało mi się o niej znaleźć, to ogłoszenie o jej licytacji sądowej zawarte w „Kurierze Warszawskim” z 31 marca 1901 roku. Z ogłoszenia tego wynika, że cegielnia Źródnik we wsi Kobyłki była własnością A. Siemiona i J. Litauera, a w jej skład wchodził „piec bez komina i urządzeń, 6 szop, stajnia murowana i dwa domy drewniane”.

W latach trzydziestych XX wieku dzierżawcami cegielni Źródnik byli Wilhelm Edgar Lewy oraz Hirsz Griffenberg. Jak wynika z książki telefonicznej z 1939 roku, Wilhelm Lewy był też dyrektorem cegielni. Należała do niego willa na Źródniku, która przetrwała do dnia dzisiejszego, znajduje się przy ul. Rumuńskiej 2 i jest wpisana do rejestru zabytków.

Przegląd Budowlany 1935 r.


Książka Telefoniczna z 1939 r.


Willa Wilhelma Lewego na Źródniku (źródło: https://wiesci.com.pl/wp-content/uploads/2015/01/palac-na-%C5%BBrodniku.jpg).

Gdzie dokładnie znajdowała się cegielnia Źródnik - nie wiem. Zapewne w okolicach dzisiejszego osiedla i ulicy Źródnik. Z Przeglądu Budowlanego z 1935 roku wiadomo tylko, że mieściła się gdzieś przy stacji kolejowej w Kobyłce. Zatrudnionych w niej było w tym okresie około 100 osób. Do dnia dzisiejszego można natrafić na cegły z tej cegielni, o czym świadczą umieszczone na cegłach sygnatury – z nazwą cegielni lub nazwiskiem dzierżawcy.

autor zdj. Anna Warchoł

Drugą cegielnią z Kobyłki była cegielnia Dyonizy. W latach trzydziestych XX wieku była ona dzierżawiona przez Izraela, Icka, Jankiela i Moszka Tejblumów z Wołomina. Moszek Tejblum prowadził w Kobyłce skład materiałów budowalnych i opałowych.

Przegląd Budowlany 1936 r.

Książka Telefoniczna 1939 r.

Na stronie Dawny Wołomin można znaleźć informację, że na prośbę magistratu wołomińskiego dzierżawcy cegielni Źródnik i Dyonizy przekazali na początku lat trzydziestych XX wieku gruz na bieżnię podczas budowy stadionu miejskiego w Wołominie.

Część z robotników cegielni w Kobyłce należała do przedwojennych związków zawodowych i zapewne brała udział w licznych wówczas strajkach.